Προπόνηση μεταβατικής περιόδου
Στο άρθρο αυτό θα αναφέρουμε ορισμένα θέματα που θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση από τους γυμναστές-προπονητές αλλά και τους ίδιους τους αθλητές.
Η περίοδος που διανύουμε για αθλητές και αθλήτριες ομαδικών αθλημάτων είναι εξίσου σημαντική με την περίοδο προετοιμασίας και την αγωνιστική. Ένα επαγγελματίας αθλητής δεν πρέπει να κάθεται πάνω 10 ημέρες χωρίς να κάνει κάποια μορφής άσκηση.
Αναλυτικότερα, επειδή το κάθε άθλημα έχει διαφορετική αγωνιστική περίοδο έτσι και το πρόγραμμα της off-season θα πρέπει να είναι συγκεκριμένο. Ο σχεδιασμός ενός προγράμματος εκγύμνασης για αθλητές δεν είναι τόσο εύκολο όσο μερικοί πιστεύουν. Απαιτεί πρωτίστως γνώση και σίγουρα την κατάλληλη εμπειρία.
Οι απαιτήσεις του κάθε αθλήματος είναι ξεχωριστές όπως και ο κάθε αθλητής. Δεν πρέπει να βάζουμε όλους τους αθλητές μας στην ίδια κατηγορία εκτελώντας τα ιδία προπονητικά προγράμματα. Ειδικά σε αυτήν την περίοδο που υπάρχει η δυνατότητα να ασχοληθεί ο γυμναστής περισσότερο με την ατομική βελτίωση του κάθε αθλητή ή την σωστή επανένταξη μετά από τραυματισμό. Από πάρα πολλές έρευνες έχει βρεθεί ότι η προπόνηση με αντιστάσεις έχει πολλαπλά οφέλη και πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι σε κάθε πρόγραμμα προπόνησης από αναπτυξιακές ηλικίες μέχρι τους μεγαλύτερους. Ωστόσο η προπόνηση με αντιστάσεις είναι διαφορετική για το κάθε άθλημα όπως επίσης και η αερόβια και αναερόβια προπόνηση.
Είναι πολύ σύνηθες αυτήν την περίοδο οι αθλητές να εκτελούν συνεχόμενα αργά τρεξίματα μακράς διάρκειας , ωστόσο τα πλεονεκτήματα που αποκομίζουν είναι ελάχιστα σε σχέση με τις αρνητικές προσαρμογές που δημιουργούνται για το άθλημά τους για παράδειγμα η μείωση της ταχυδύναμης που αποτελεί βασικό στοιχείο επιτυχίας.
Κλείνοντας για την μεταβατική περίοδο οι αθλητές θα πρέπει να περνούν περισσότερο χρόνο σε γυμναστήριο και να εκτελούν και κάποιου άλλου είδους δραστηριότητες και όχι συνεχώς προπόνηση στο άθλημά τους. Για παράδειγμα ένας αθλητής-τρια μπάσκετ που χρειάζεται βελτίωση στην τεχνική του, σίγουρα θα την αποκτήσει εάν εξασκηθεί πάνω σε αυτό αλλά θα γίνει ακόμη καλύτερος εφόσον μπορεί να εκτελεί όλες τις κινήσεις με μεγαλύτερη ταχύτητα και για περισσότερο χρόνο. Οπότε εάν τελειώσετε ένα πρόγραμμα μεταβατικής περιόδου χωρίς να έχετε δώσει μεγάλη σημασία σε στοιχεία της φυσικής κατάστασης το πιθανότερο είναι να μην υπάρξει η ανάλογη βελτίωση με αυτό που περιμένατε.
Σχεδιασμός προγράμματος
Όταν αρχίζουμε το σχεδιασμό ενός προγράμματος θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν παράγοντες όπως το επίπεδο του αθλητή, τεχνική κατάσταση στην εκτέλεση ασκήσεων, ηλικία ,φύλο ,προπονητική εμπειρία , επίπεδο φυσικής κατάστασης και ιστορικό τραυματισμών. Υπάρχουν 7 βήματα που πρέπει να ακολουθήσουμε για να φτιάξουμε ένα αποτελεσματικό προπονητικό πρόγραμμα : ανάλυση του αθλήματος και του αθλητή-τρία μας, επιλογή ασκήσεων, συχνότητα προπόνησης, σειρά των ασκήσεων, προπονητική επιβάρυνση, ποσότητα προπόνησης, χρόνος αποκατάστασης μεταξύ ασκήσεων και προπονητικών μονάδων.
Οπότε επιστρέφουμε πριν το σχεδιασμό προγράμματος όπου υπάρχει ένας τομέας που συνήθως παρατηρείται τεράστιο κενό και είναι αυτός της αξιολόγησης του αθλητή.
Ο κάθε προπονητής φυσικής κατάστασης θα πρέπει να κάνει κάποιες αξιολογήσεις προτού αρχίζει να γυμνάζει έναν αθλητή. Σίγουρα ένας έμπειρος προπονητής καταλαβαίνει τι χρειάζεται ένας αθλητής αλλά εφόσον κάποιοι θέλουν να προπονούνται σε υψηλό επίπεδο πρέπει να δουλεύουν την λεπτομέρεια.
O κάθε αθλητής είναι ξεχωριστός και το πρόγραμμα θα πρέπει να είναι ανάλογο με τις ανάγκες του. Ο τομέας της αξιολόγησης προϋποθέτει αρκετές γνώσεις και όχι για την εκτέλεση κάποιων τεστ αλλά για την καλύτερη κατανόηση των αποτελεσμάτων και τον ανάλογο σχεδιασμό του προπονητικού προγράμματος.
Το πιο εύκολο είναι να αρχίζουμε να γυμνάζουμε κάποιον και εάν υπάρχει η δυνατότητα να χρησιμοποιούμε και ορισμένα επιπλέον όργανα γυμναστικής όπως ιμάντες, λάστιχα, ketlebell , bosu, eccentric machines, trx, ελεύθερα βάρη σχοινιά, έλκηθρα , μέντισιν κ.α , τότε η δουλειά που κάνουμε είναι ακόμη πιο εύκολη.
Εφόσον όμως δεν έχεις κάνει κάποια αξιολόγηση στον αθλητή σου με ποιο σκεπτικό επιλέγεις ένα τύπο προπόνησης για εκείνη την περίοδο ;
Σίγουρα στοιχεία όπως η ταχυδύναμη, μέγιστη δύναμη, ισορροπία, αερόβια-αναερόβια προπόνηση, παίζουν σημαντικό ρόλο για το κάθε άθλημα και σε διαφορετικό βαθμό το καθένα. Για παράδειγμα η ταχυδύναμη για τα ομαδικά αθλήματα είναι από τους κύριους συντελεστές για την επιτυχία, αλλά μπορεί να δουλεύεις συνεχώς πάνω σε αυτό ( άλματα, εμπόδια, άλματα βάθους κ.α) και να μην υπάρχει βελτίωση. Ο λόγος, γιατί πολύ απλά εκείνη την στιγμή χρειάζεσαι κάποιο άλλο είδος προπονητικής μεθόδου( βελτίωση της μέγιστης δύναμης σου). Ειδικά σε αυτή τη περίοδο που οι προπονητές φυσικής κατάστασης δεν γίνεται να δουλεύουν με τον ίδιο τρόπο που δούλευαν σε όλη την αγωνιστική περίοδο.
Εάν κοιτάξουμε ακόμη πιο καλά την λεπτομέρεια ένας ποδοσφαιριστής για παράδειγμα Α Κατηγορίας, με αγώνες πρωταθλήματος , κυπέλλου και ευρωπαϊκούς, έχει αρκετές διαφορές σε σχέση με ένα ποδοσφαιριστή μικρότερης κατηγορίας. Καταλήγοντας, ορισμένοι γυμναστές ψάχνοντας να κάνουν καινούργιες ασκήσεις στην ομάδα τους αντιγράφουν προγράμματα εκγύμνασης των μεγάλων ομάδων. Το αποτέλεσμα είναι να μην υπάρχει βελτίωση στον αθλητή μας.
Για ποιο λόγο ένας αθλητής 3ης κατηγορίας Ελλάδας να δουλέψει όπως δουλεύουν παίκτες της Μπαρτσελόνα, Μάντσεστερ , Ρεαλ Μαδρίτης η οποιοδήποτε μεγάλο κλαμπ;
Για να λέμε ότι δουλεύουμε όπως το εξωτερικό;
Σαφώς, θα πάρουμε αρκετά πράγματα αλλά ότι κάνουμε θα πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι αυτό είναι το ιδανικότερο και το αποτελεσματικότερο για την βελτίωση του αθλητή/τρια μας.
Μία ομάδα με ένα αγώνα την εβδομάδα και αρκετούς αθλητές μικρότερης ηλικίας δεν έχει καμία σχέση με μία ομάδα όπως αυτές που αναφέραμε πιο πριν. Οι ανάγκες των ποδοσφαιριστών είναι εντελώς διαφορετικές. Στην πρώτη κατηγορία σίγουρα θα επικεντρωθείς περισσότερο σε προγράμματα πρόληψης τραυματισμών και διατήρηση της φυσικής κατάστασης σε υψηλό επίπεδο.
Αντίθετα στις χαμηλότερου επιπέδου ομάδες πρέπει να κάνεις ανάπτυξη-βελτίωση του αθλητή σου γιατί έχεις τη δυνατότητα και το χρονικό διάστημα να το πετύχεις αυτό. Δεν μπορείς ένα αθλητή να του κάνεις μόνο ασκήσεις με βάρος του σώματος, ισορροπία, σκάλες και μετά να αναρωτιόμαστε γιατί είμαστε πίσω σε φυσική κατάσταση σε σχέση με τις ξένες ομάδες.
Από τη στιγμή που από τις μικρές ηλικίες δεν υπάρχει σωστή εκγύμναση και ανάπτυξη των παραγόντων της φυσικής κατάστασης και κυρίως συμβαίνει σε ομαδικά αθλήματα, μόνο οι αθλητές με πολύ ταλέντο θα αναδειχθούν γιατί αυτούς και λίγα πράγματα αν τους δουλέψεις θα έχουν βελτίωση (αλλά η σωστή και πολύ δουλειά νικάει το ταλέντο εάν αυτό δεν δουλέψει σωστά). Σε αντίθεση με τις ευρωπαικές ομάδες που δίνουν έμφαση στην φυσική κατάσταση και επιπλέον στην συνεργασία με επιστημονικούς φορείς για τη βελτίστοποιησή τους.
Οπότε καθετί που δουλεύουμε στην προπόνηση θα πρέπει να γνωρίζουμε γιατί το κάνουμε και να είμαστε όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικοί.
Για να είσαι πετυχημένος σε αυτό που κάνεις πρέπει συνεχώς να μορφώνεσαι και προσαρμόζεσαι στα δεδομένα της εποχής . Η εξέλιξη της τεχνολογίας και της επιστήμης πλέον και στον αθλητισμό είναι εμφανής και θα πρέπει να τα χρησιμοποιήσουμε περισσότερο και πιο αποτελεσματικά για να ανεβάσουμε την ποιότητα της προπόνησης μας.
Στο άρθρο αναφέραμε μερικά στοιχεία που πρέπει να δοθεί περισσότερο έμφαση από όλους όσους ασχολούνται με τον αθλητές και αθλήτριες ομαδικών αθλημάτων ωστόσο υπάρχουν πολλά ακόμη που θα πρέπει να αναλύσουμε.
Τριαντάφυλλος Οικονόμου ( akiseco@gmail.com)
Πτυχιούχος, ΤΕΦΑΑ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
MSc,NSCA, Murcia-UCAM-Spain