Τραυματισμοί στο ποδόσφαιρο- Update!!

Οι τραυματισμοί στο ποδόσφαιρο αποτελούν ένα σημαντικό στοιχείο του αθλήματος και υπάρχει συνεχιζόμενη έρευνα για την μείωσή τους. Με βάση τα κινητικά πρότυπα (αλλαγές κατεύθυνσης, άλματα, σταμάτημα, ξεκίνημα, τακλιν, ντρίμπλες κ.α) του ποδοσφαίρου η πιθανότητα εμφάνισης τραυματισμού, είναι σίγουρα αυξημένη. Στη χώρα μας δύσκολα θα υπάρξει σε ομάδα αποκλειστικά κάποιο άτομο που θα ασχολείται μόνο με τραυματίες και την επανένταξη τους στο επίπεδο φυσικής και τεχνικής κατάστασης που ήταν πριν.

Σύμφωνα με στατιστικά και έρευνες οι περισσότεροι τραυματισμοί κατά τη διάρκεια της προπόνησης προκαλούνται χωρίς επαφή no-contact. Αντίθετα κατά τη διάρκεια αγώνων οι περισσότεροι τραυματισμοί πραγματοποιούνται από επαφή παικτών player-player contact.

Ποιοι παράγοντες επιδρούν στην εμφάνιση τραυματισμών;

Το ιστορικό τραυματισμού του κάθε παίκτη, η ηλικία, σύσταση σώματος, ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά, το ατομικό επίπεδο φυσικής κατάστασης η ψυχολογία , εύρος κίνησης αρθρώσεων ,επίπεδο τεχνικής κατάρτισης όπως και ο διαιτητής (ανοχή σε αντιαθλητικό παιχνίδι) . Επίσης άλλοι παράγοντες πρόκλησης τραυματισμών είναι η υπερκόπωση (από συνεχόμενους αγώνες, προπονήσεις, ο μεγάλος όγκος προπόνησης, υψηλή ένταση και γενικότερα η δομή των προπονητικών μονάδων, αλλά και ποιοτικοί παράγοντες (γηπεδικές εγκαταστάσεις, διατροφή, ξεκούραση κ.α). Στο γυναικείο αθλητισμό η εμφάνιση τραυματισμών και ιδιαίτερα της άρθρωσης του γόνατος είναι αυξημένη σε σχέση με τους άντρες και οφείλεται  σε παράγοντες ορμονικούς ,ανατομικούς και εμβιομηχανικές διαφορές. Ακόμη ανάλογα με την θέση που παίζουν, συχνότερους τραυματισμούς μπορεί να εμφανίσουν οι κεντρικοί παίκτες, μετά οι επιθετικοί και αμυντικοί και τέλος οι τερματοφύλακες.

Ένας τραυματισμός έχει 2,5 φορές περισσότερες πιθανότητες να συμβεί κατά τη διάρκεια επίσημων αγώνων παρά σε φιλικά παιχνίδια.

Υπάρχει πιθανότητα να γίνει πρόληψη σε ορισμένους τραυματισμούς;

Ναι υπάρχει, με σωστό προγραμματισμό της προπόνησης μπορούμε να μειώσουμε την εμφάνιση ορισμένων τραυματισμών. Όπως αναφέραμε ένας από τους βασικούς λόγους τραυματισμού είναι η κόπωση. Όταν ο ποδοσφαιριστής δεν ξεκουράζεται επαρκώς και μεταφέρει την κόπωση στην επόμενη προπόνηση και αυτό επαναλαμβάνεται συχνά, τότε μιλάμε για συσσωρευμένη κόπωση που το πιθανότερο είναι να οδηγήσει σε μειωμένη απόδοση ή τραυματισμό .Την συσσωρευμένη κόπωση θα την συναντήσουμε περισσότερο σε ομάδες που κάνουν αρκετά παιχνίδια μέσα στη σεζόν  >2/εβδ , οι οποίες μπορεί να έχουν και μικρό rotation. Με ένα αγώνα την εβδομάδα είναι δύσκολο να υπάρξει σωματική κόπωση στους αθλητές.

Κατά τη φάση προετοιμασίας της ομάδας θα πρέπει να γίνεται η απαραίτητη αξιολόγηση του ρόστερ. Σε αυτή περιλαμβάνονται ιατρικά τεστ, εργαστηριακά τεστ, τεστ πεδίου. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα όλων των ατομικών αξιολογήσεων βγαίνει και το ατομικό πρόγραμμα των παικτών μας. Όλα τα αποτελέσματα θα τα έχουμε σαν οδηγό της υγείας του παίκτη μας για την επερχόμενη αγωνιστική σεζόν. Εάν θέλεις να κάνεις μία σωστή δουλειά η οποία να έχει αποτελέσματα θα πρέπει να δουλέψεις το προφίλ του κάθε παίκτη ξεχωριστά .Σε αντίθετη περίπτωση πρέπει να έχεις και την τύχη με το μέρος σου για να είσαι αποτελεσματικός με παίκτες να βελτιώνονται και να μην έχουν τραυματισμούς.

Στη διάρκεια της αγωνιστικής σεζόν θα πρέπει να υπάρχει συνεχής παρακολούθηση των ποδοσφαιριστών και της γενικότερης απόδοσής τους. Έτσι με την πάροδο του χρόνου θα βλέπουμε τις βελτιώσεις ή όχι που κάνει το πρόγραμμα που έχουμε δώσει στον αθλητή μας και αν υπάρχει πρόβλημα μειωμένης απόδοσης ή τραυματισμού. Ο σχεδιασμός της ατομικής προπόνησης πρέπει να περιλαμβάνει ασκήσεις γυμναστηρίου και γηπέδου. Πολλές φορές οι παίκτες θα πρέπει να έρχονται πριν την προπόνηση και να δουλεύουν πάνω στις αδυναμίες τους ή τους μικροτραυματισμούς(ενεργοποίηση μυών,pre warm up ) έτσι μπαίνουν πιο έτοιμοι στην προπόνηση.. Ο κατάλληλος σχεδιασμός της εβδομαδιαίας προπόνησης με τις ανάλογες αυξομειώσεις στην ένταση και ποσότητα της προπόνησης (περιοδισμός) θα πρέπει να γίνεται σε συνεργασία με όλο το προπονητικό τιμ. Ο κάθε παίκτης παρακολουθείται ξεχωριστά αλλά κ μέσα στο σύνολο πως λειτουργεί κάτω από συνθήκες υψηλής πίεσης είτε σωματική είτε ψυχολογικής. Ο σχεδιασμός του προπονητικού πλάνου θα πρέπει να γίνεται με βάση το υπάρχον ροστερ ωστε να έχει επιτυχία και να μειώσουμε τις πιθανότητες τραυματισμών.

Το κόστος τραυματισμών για τις ομάδες είναι υψηλό (οικονομικό,μέρες χαμένες από προπόνηση-αγώνα,συμβόλαια κ.α). Aν η ομάδα έχει κατάλληλο βάθος και ποιότητα στο ροστερ, είναι πλεονέκτημα για την κάλυψη θέσεων. Ομάδες με μεγάλο μπατζετ μπορούν να καλύψουν άμεσα κενές θέσεις και να μην επηρεαστούν σε μεγάλο βαθμό από τραυματισμούς.

Kόστος τραυματισμών τον μήνα Απρίλιο 2018 στην Premier LeagueΗ επιτυχία των προπονητικών προγραμμάτων κρίνεται σε ομάδες με μεγαλύτερο μέσο όρο ηλικίας ή με επαναλαμβανόμενους αγώνες διότι εκεί οι πιθανότητες τραυματισμού είναι αυξημένες σε σχέση με ομάδες με μικρό μέσο όρο ηλικίας ή με ένα αγώνα την εβδομάδα.  Όσο πιο γυμνασμένος είναι κάποιος δεν σημαίνει ότι δεν θα τραυματιστεί ποτέ, απλά θα μειώσει τις πιθανότητες ..

Αναλύοντας στατιστικά ερευνών παρατηρούμαι ότι οι περισσότεροι τραυματισμοί συμβαίνουν στα κάτω άκρα και κυρίως στις μυικές ομάδες (τετρακέφαλο, δικέφαλο μηριαίο, γαστροκνήμιο ,προσαγωγούς μυς), ποδοκνημική άρθρωση, γόνατο.  Σε αρκετές ομάδες οι προπονητές δίνουν έμφαση στην εκγύμναση των τετρακέφαλων μυών με αποτέλεσμα να δημιουργούνται μυικές ανισορροπίες με τους ανταγωνιστές μυς (οπίσθιοι μηριαίοι).  Οι μυικές θλάσεις θα μπορούσαν να μειωθούν με την ενδυνάμωση των οπίσθιων μηριαίων με ειδικές ασκήσεις ενδυνάμωσης. Ακόμη τραυματισμοί της άρθρωσης του γόνατος και διαστρέμματα είναι τραυματισμοί που μπορεί να σε αφήσουν εκτός παιχνιδιού. Ιδιαίτερα για την άρθρωση του γόνατος, ο πρόσθιος χιαστός είναι ένας τραυματισμός που συμβαίνει σε αρκετούς αθλητές και κατά 72% είναι χωρίς επαφή, από απότομη αλλαγή κατεύθυνσης, λανθασμένη προσγείωση και υπερέκταση.

Τελευταία κάποιοι ερευνητές επικεντρώνονται στην ενδυνάμωση των οπίσθιων μηριαίων πιστεύοντας ότι παίζουν σημαντικό ρόλο στην πρόληψη τραυματισμών του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου. Οι οπίσθιοι μηριαίοι είναι σημαντικοί για την σταθεροποίηση της άρθρωσης του γόνατος καθώς συγκρατούν την κνήμη κατά την πρόσθια κίνηση και μειώνουν τις δυνάμεις που ασκούνται στον πρόσθιο χιαστό. Στο εβδομαδιαίο πρόγραμμα μπορούμε να εκτελέσουμε ασκήσεις για τους οπίσθιους μηριαίους σε διαφορετικές γωνίες και εντάσεις. Επίσης σημαντικό είναι να επιλέγουμε και ασκήσεις που γυμνάζουν ξεχωριστά τα κάτω άκρα (single leg training)

Κάνοντας την κατάλληλη αξιολόγηση και βρίσκοντας τις ατομικές ανάγκες των παικτών μας μπορούμε μειώσουμε αισθητά τους τραυματισμούς.  Η προπόνηση μας θα πρέπει να περιλαμβάνει ειδικές ασκήσεις με την χρήση συνασκούμενου(ζευγάρι) και εκτέλεση ασκήσεων ισορροπίας με επαφή, δύναμης, νευρομυικής συναρμογής, ιδιοδεκτικότητας κ.α. Η προπόνηση σε γυμναστήριο είναι απαραίτητη καθ όλη τη διάρκεια της αγωνιστικής περιόδου. Η έκκεντρη προπόνηση έχει δείξει ότι μπορεί να έχει θετικές επιδράσεις στην μείωση τραυματισμών εφόσον χρησιμοποιηθεί σωστά. Πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι οι τραυματισμοί γίνονται κατά την έκκεντρη φάση της κίνησης.

Μερικά χαρακτηριστικά της έκκεντρης άσκησης είναι:

• Απαιτεί χαμηλότερες ενεργειακές δαπάνες
• Μπορεί να παράγει μεγαλύτερη μέγιστη δύναμη
• Εκδήλωση καθυστερημένου μυικού πόνου που κορυφώνεται 2-3 μέρες μετά την προπόνηση
• Πρόκληση μεγαλύτερης μυικής βλάβης σε σχέση με την ομόκεντρη

Με βάση τα παραπάνω στοιχεία θα ήταν δύσκολο σε μία ομάδα που κάνει πρωταθλητισμό να περιλαμβάναμε ένα πρόγραμμα έκκεντρης προπόνησης.. Ωστόσο αν καταφέρουμε να ισορροπήσουμε την σχέση μεταξύ έντασης-ποσότητας κατά την επιλογή των ασκήσεων τα αποτελέσματα θα είναι σίγουρα θετικά.

Παρακάτω παραθέτονται μερικές ασκήσεις που ανάλογα με το τρόπο εκτέλεσης μπορούμε να δώσουμε περισσότερο έμφαση στην έκκεντρη ενεργοποίηση των μυών.

Προγράμματα προπόνησης αλμάτων με διαφορετικές πλειομετρικές ασκήσεις και εντάσεις φαίνεται ότι βοηθούν στην μείωση των τραυματισμών.

Τι κάνουμε όταν έχουμε ένα παίκτη που αναρρώνει από ένα τραυματισμό;

Στη φάση αυτή πρέπει να υπάρχει μεγάλη προσοχή στην αντιμετώπιση του κάθε τραυματία. Μπορεί δύο άτομα με τον ίδιο τραυματισμό να έχουν διαφορετικό χρόνο αποκατάστασης και διαφορετικές μετατραυματικές προσαρμογές. Κάθε περίπτωση θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ξεχωριστά ότι αφορά τις σωματικές και ψυχολογικές προσαρμογές. Ανάλογα με τον τραυματισμό που έχει ο παίκτης μας, καθορίζεται από τον ιατρό της ομάδας ο χρόνος που θα μείνει εκτός προπονήσεων. Κατά τη διάρκεια της αποκατάστασης ο αθλητής θα πρέπει να κάνει τις κατάλληλες φυσικοθεραπείες και παράλληλα να γυμνάζεται . Για παράδειγμα όταν έχουμε ένα μυικό τραυματισμό στα κάτω άκρα δεν σημαίνει ότι δεν θα κάνουμε προπονήσεις. Μπορούμε να γυμνάσουμε το υπόλοιπο σώμα χωρίς να επιβαρύνουμε τον τραυματισμό μας. Θεωρείται απαραίτητο αυτό ώστε ο παίκτης μας να επιστρέψει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα στην αγωνιστική δράση και στο επίπεδο που βρισκόταν προ-τραυματισμού. Ένας αθλητής που βρίσκεται σε στάδιο επανένταξης στην αγωνιστική δράση θα πρέπει να περιλαμβάνει στο πρόγραμμά του κινήσεις σε όλα τα επίπεδα κίνησης (μετωπιαίο,οβελιαίο και εγκάρσιο). Ακόμη και αν ο αθλητής δυσκολεύεται να εκτελέσει κάποια κίνηση, θα πρέπει το πρόγραμμα να προσαρμοστεί έτσι, ώστε να μην υπάρχει σύμπτωμα πόνου κατά την εκτέλεση των ασκήσεων. Ένα πρόγραμμα αποκατάστασης κρίνεται πετυχημένο αν ο παίχτης δεν θα παρουσιάσει τραυματισμό στο ίδιο σημείο για τουλάχιστον μία αγωνιστική σεζόν.

Οικονόμου Τριαντάφυλλος Msc, CSCS ,Performance Analyst

Πηγές

1. Nine-year study of US high school soccer injuries: data from a national sports injury surveillance programme-  Morteza Khodaee, Dustin W Currie, Irfan M Asif, R Dawn Comstock

2) Prevention of ACL Injury, Part II: Effects of ACL Injury Prevention Programs on Neuromuscular Risk Factors and Injury Rate (Research in Sport Medicine) 2012

3) Risk factors for sports injuries- a methodological approach . R Bahr, I Holme

4) Injury incidence in a spanish sub-elite professional football team: a prospective study during four consecutive seasons. Javier Mallo, Pablo Gonzalez, Santiago Veiga and Enrique Navarro-Faculty of exercise and sport science, Technical University of Madrid, Spain