Προπόνηση γενικές πληροφορίες
Πώς επιλέγουμε την προπόνηση μας; Tί μέσα θα χρησιμοποιήσουμε για να πετύχουμε τους στόχους μας; Γίνεται να κάνουμε όλοι την ίδια προπόνηση; Θα πρέπει να φεύγουμε στο τέλος της προπόνησης δίχως να μπορούμε να περπατήσουμε;
Αρχικά πρέπει να κατανοήσουμε όλοι ότι ξεκινώντας ένα πρόγραμμα προπόνησης θα πρέπει να έχουμε κάποιους στόχους που θέλουμε να πραγματοποιήσουμε. Αυτοί οι στόχοι μπορεί να είναι η βελτίωση της σύστασης του σώματος (χαμηλότερο λίπος) , η βελτίωση της αθλητικής ικανότητας, η αποκατάσταση κάποιου τραυματισμού ή και η διατήρηση μίας καλής φυσικής κατάστασης- υγείας κ.α. Ο κάθε ένας από τους παραπάνω στόχους μπορεί να επιτευχθεί με πολλούς και διάφορους τρόπους ανάλογα την περίπτωση του καθενός.Επίσης ο καθένας από τους παραπάνω στόχους είναι ξεχωριστός και χρειάζεται την κατάλληλη καθοδήγηση από εξειδικευμένους γυμναστές ή φυσικοθεραπευτές.
Ο πρώτος κανόνας που πρέπει να ακολουθήσουμε είναι μία ισορροπημένη διατροφή που θα μας παρέχει όλα εκείνα τα στοιχεία που θα βοηθήσουν το σώμα μας να αποδίδει καλύτερα. Ο δεύτερος κανόνας είναι η επιλογή της προπόνησης που θα ακολουθήσουμε. Όπως γνωρίζουν όσοι έχουν σπουδάσει sport science δεν υπάρχει ένα είδος προπόνησης για να πετύχουμε τους στόχους μας. Η σωστή προοδευτικότητα και η αρχή της ατομικότητας είναι από τα κύρια στοιχεία που πρέπει να περιέχει το πρόγραμμα. Για παράδειγμα έχουμε έναν ασκούμενο ο οποίος θέλει να αναπτύξει την δύναμή του. Με βάση την αξιολόγηση που έχουμε κάνει βγάζουμε το πρόγραμμα που πρέπει να ακολουθήσουμε. Βρίσκουμε τυχόν ανισορροπίες που πρέπει να διορθώσουμε και τεχνικά λάθη κατά την εκτέλεση διαφόρων δεξιοτήτων. Ανάλογα με το επίπεδο και τα αποτελέσματα της αξιολόγησης ξεκινάμε το σχεδιασμό της προπόνησης. Ορίζουμε την ένταση και την ποσότητα που θέλουμε να δέχεται ο ασκούμενος και ξεκινάμε την εφαρμογή του. Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα ο οργανισμός θα προσαρμοστεί στα ερεθίσματα που δέχεται και δεν θα έχει θετικές προσαρμογές. Τότε θα πρέπει σχεδιάσουμε τις νέες επιβαρύνσεις που θα δημιουργήσουν εκ νέου θετικές προσαρμογές στον ασκούμενο. Με αυτό μπορούμε να καταλάβουμε ότι η επιλογή προπονήσεων μόνο με το βάρος του σώματος, λάστιχα και ιμάντες ανεξαρτήτου της έντασης της προπόνησης δεν μπορούν να μας βοηθήσουν στην αύξηση της δύναμης που έχουμε θέσει ως στόχο. Σύμφωνα με αρκετές έρευνες η σωστή περιοδικότητα των ασκήσεων(εναλλαγή ποσότητας-έντασης) είναι αυτή που θα μας δώσει τα επιθυμητά αποτελέσματα και θα μας κρατήσει σε ανταγωνιστικό επίπεδο.
Τα μέσα που χρησιμοποιούμε για την προπόνηση μας είναι διάφορα. Πλέον έχουν εισαχθεί στο εμπόριο πολλά όργανα γυμναστικής τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τον καθένα με την κατάλληλη καθοδήγηση. Δεν υπάρχει κάποιο ‘μαγικό’ μηχάνημα στην αγορά που να βελτιώνει την απόδοση μας εξαιρετικά. Ο συνδυασμός όλων μπορεί να μας επιφέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Η ‘μόδα’ μπαίνει ολοένα στο χώρο των γυμναστηρίων. Γνωστοί αθλητές για λόγους μάρκετινγκ διαφημίζουν όργανα γυμναστικής ωστόσο οι προπονητές θα πρέπει να προσέχουν περισσότερο εάν θέλουν να έχουν αποτελέσματα ορατά και όχι απλώς να ακολουθούν την εκάστοτε μόδα της εποχής. Η προπόνηση με εξωτερικές αντιστάσεις ( ελεύθερα βάρη, έλκηθρα, γιλέκα κτλπ) είναι η μόνη η οποία έχει βρεθεί ότι μπορεί να επιφέρει βελτίωση στην απόδοση μας καθώς και σημαντική μείωση τραυματισμών σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες. Ωστόσο οι περισσότεροι προπονητές φοβούνται να χρησιμοποιήσουν ασκήσεις ολυμπιακού τύπου γιατί πιστεύουν ότι θα τραυματίσουν τους ασκούμενους. Κάτι τέτοιο είναι σίγουρα λάθος. Με σωστή τεχνική και το κατάλληλο υπόβαθρο οι πιθανότητες τραυματισμού είναι μηδαμινές. Επίσης η παραπληροφόρηση που δίνουν ορισμένοι ‘προπονητές’ ότι η εκτέλεση ασκήσεων ολυμπιακού τύπου (άρσεις, στρίψιμο, ημικαθίσματα, αρρασέ κ.α) ότι προκαλούν μείωση στην ανάπτυξη ή και μείωση στην απόδοση ενός αθλητή θα πρέπει να σταματήσει. Το καλύτερο θα ήταν να αρχίζουν να τις διδάσκουν για να μπορέσουμε μελλοντικά να έχουμε τα πλεονεκτήματα που πρέπει στην αθλητική βελτίωση. Δεν μπορούμε να λέμε κάνω προπόνηση με αντιστάσεις και να χρησιμοποιούμε μόνο λάστιχα, ιμάντες τύπου trx τραμπολίνα κτλπ και μετά να περιμένουμε να πετύχουμε μελλοντικά σαν αθλητές!!! Ο συνδυασμός όλων μπορεί να μας επιφέρει το μέγιστο αποτέλεσμα.
Η προπόνηση διαφέρει ανάλογα με το άθλημα. Οι ανάγκες σε δύναμη, ταχύτητα ενεργειακά συστήματα κτλπ είναι διαφορετικά σε κάθε άθλημα..Οι κινήσεις που κάνει ο αθλητής είναι και πάλι διαφορετικές. Οπότε η προπόνηση πρέπει να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του αθλήματος και του αθλητή μας. Η ανάλυση όλων των παραπάνω παραγόντων θα μας βοηθήσει στο σχεδιασμό του προγράμματος.
Υπάρχουν αρκετοί προπονητές που πιστεύουν με το να μην μπορούν οι ασκούμενοι να περπατήσουν στο τέλος της προπονητικής μονάδας , ότι κάνουν πολύ καλή δουλειά!! Το να μην μπορείς να περπατήσεις στο τέλος της προπονητικής μονάδας δεν σημαίνει ταυτόχρονα ότι πετύχαμε κάποιο συγκεκριμένο στόχο. Το πιο εύκολο για έναν προπονητή είναι να δουλέψει με αρκετές επαναλήψεις με μεγάλη ταχύτητα με μεγάλη ένταση και για πολλή ώρα. Στο τέλος θα έχουμε ένα ασκούμενο που απλά έχει ξεμείνει από ενεργειακά αποθέματα. Ο έλεγχος της επιβάρυνσης στην προπονητική μονάδα είναι μέγιστης σημασίας για να έχουμε ξεκάθαρα αποτελέσματα και να μην φέρουμε τον αθλητή μας σε ‘υπερκόπωση’.
Η κάθε περίοδος προετοιμασίας είναι και αυτήν μοναδική. Ανάλογα με το κάθε άθλημα στην κάθε περίοδο έχουμε στόχους που πρέπει να πετύχουμε είτε είναι η ανάπτυξη των φυσικών ικανοτήτων είτε είναι η διατήρηση της φυσικής κατάστασης και της υγείας. Με το να εκτελούμε τα ίδια προγράμματα όλη την χρονιά με την ίδια ένταση-ποσότητα-επιβάρυνση δεν μπορούμε να φτάσουμε σε υψηλό επίπεδο αντίθετα ο οργανισμός θα εισέλθει σε μία κατάσταση που μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια κόπωση, με αποτέλεσμα μειωμένη απόδοση. Για να πετύχουμε τους στόχους μας ,θα πρέπει να έχουμε ένα σωστό προγραμματισμό με όλες τις παραμέτρους φυσικής κατάστασης που θέλουμε να αναπτύξουμε, ο οποίος θα είναι αντίστοιχος και για το επίπεδο που θέλουμε να φτάσουμε.
Οικονόμου Τριαντάφυλλος Msc,CSCS